תקציר | ملخّص
בעבודה זו ננסה לבחון ולהבין את הרקמה העירונית בדרום יפו כיום דרך הסתכלות על משאב נופי שנעלם ממנה והוא פרדסי התפוזים. "השכבה הירוקה הנעלמת" של יפו היוותה מעבר למשאב חקלאי וכלכלי של העיר, המערכת של תעשיית התפוזים הייתה משאב כלכלי בקנה מידה ארצי בפלשתינה בתקופת האימפריה העות'מאנית ואף לפניה. המערכת אשר נבעה מתהליכי גידול וייצוא התפוזים משקפת את מערכת היחסים בין העיר לבין הפרדסים ביפו בעבר ואת אורח החיים המקומי דאז. דרך עבודה זו, ננסה לבחון את יפו בעבר ובהווה דרך המשקפיים של המערכת הפרדסית – נפענח כיצד נוצרה הרקמה הירוקה, מערך הדרכים בין הפרדסים לנמל יפו ושכונות המגורים. בנוסף, נשאף למצוא את הקשר, באם קיים, בין הרקמה הפרדסית והמערכת המארגנת של התפוזים לבין המרחב הפיזי של דרום יפו בהווה. חשוב לציין כי במסגרת העבודה, המחקר החל במספר זיהויים במקטע הדרומי של שדרות ירושלים. עם המשך העבודה, החקר התפתח לתחומי הפרדסים הבייארות. נושא "הרחוב הראשי" אינו מרכז העבודה, אם כי נתייחס אליו כמקטע מייצג בחלק ההשוואתי.
نسعى في هذه الوظيفة إلى دراسة وفهم النسيج المدينيّ لجنوبي يافا اليوم من خلال مورد المنظر الطبيعيّ الذي اختفى منها: بيّارات البرتقال. شكّلت "الطبقة الخضراء المختفية" ليافا موردًا زراعيًا واقتصاديًا للمدينة، كما شكّلت صناعة البرتقال موردًا اقتصاديًا على مستوى كلّ فلسطين في الفترة العثمانيّة وقبلها. تعكس المنظومة التي انبثقت عن سيرورات زراعة وتصدير البرتقال منظومة العلاقات بين المدينة والبيّارات في الماضي، كما تعكس نمط الحياة المحليّة آنذاك. سنحاول من خلال هذه الوظيفة بحث يافا في الماضي والحاضر من منظور منظومة البيّارات- إذ سنفكّك كيفية تشكُّل الطبقة الخضراء ومجموعة الطرق بين البيّارات وميناء يافا والأحياء السكنيّة. بالإضافة إلى ذلك، سنسعى لإيجاد العلاقة، إن وجدت، بين طبقة البيارات والمنظومة المنظِّمة للبرتقال والحيّز الماديّ في جنوب يافا اليوم. ومن الجدير ذكره أنّ البحث، في إطار هذه الوظيفة، بدأ من عدّة تشخيصات في المقطع الجنوبيّ لجادة "يروشلايم"، ومع التقدّم بالعمل على الوظيفة، اتّخذ البحث طريقًا أوصلته للبيارات. موضوع "الشارع الرئيسيّ" ليس مركزيًا في هذه الوظيفة، رغم أننا نتطرق إليه كمقطع تمثيليّ في القسم المقارن.
לחזרה לארכיון אדריכלות ערבית | للعودة إلى أرشيف العمارة العربيّة
