תקציר | ملخّص
תרחישים רבים באמצע המאה הקודמת היו חלק משינויים שהשפיעו על חיי החברה היום בארץ. אחד התרחישים הבולטים זה היה הקמת המדינה: מדינת ישראל. בשנת 1948 ואחרי סיום תקופת שלטון המנדט הבריטי בארץ פלסטין, הוקמה מדינת ישראל על אדמת היישובים הערבים שנכחו עד אז, כך שחלק גדול מהיישובים נהרסו ותשוביהם פונו. עיר חיפה הייתה אחת מבין היישובים האלה, שעברו את התרחיש הטרגי של העם הפלסטיני- הנכבה. חיפה לפני הקמת המדינה הייתה עיר שהתאפיינה בהתפתחות אורבניזם ערבי פלסטיני בארץ פלסטין, התפתחות שתרמה בהגדרת התרבות והמורשת של העם הפלסטיני בעיר, ולרוב היא בלטה בבנייה. העיר התמקמה באזורים שונים לאורך השנים, כך שבכל תקופת שלטון היא הוקמה מחדש. העיר שהוקמה בתקופת דאהר אלעומר (תקופת השלטון העות'מני) היא העיר שנבנתה בתחום החומות של חיפה וממנה התפתחו שכונות חיפה שחלקן נשאר עד היום. אחת השכונות שהתפתחנה מחוץ לתחום החומות הייתה שכונת אלבורג',שכונה שהתמקמה על גבול החומה המערבית של העיר. רחוב 'סטנטון' או רחוב 'אלבורג" הוא הרחוב שעובר סמוך לחומה והפריד בין העיר בתחום החומות לשכונת אלבורג' שהתפתחה מערבה. לאורך המחקר, ניסינו לזהות את מאפייני הרחוב לאורך תקופות שנות מאז הקמת השכונה מחוץ לחומות עד ימינו ולתעד את השינויים שעברו על חזיתות הרחוב, כך שדרך שינויים אלו הצלחנו להסיק מסקנות עבור ההשפעה שקיבל הרחוב עבור תפיקדו כגבול מדומה אחרי שתפקד כגבול פיזי לאורך שנים רבות. המחקר התמקד במקטע הדרומי של הרחוב שממוקם היום בשכונת ואדי סאליב וידוע בשם שיבת ציון/ואדי סאליב.
كانت الكثير من الأحداث التي جرت في منتصف القرن الماضي جزءًا من التغييرات التي أثّرت على الحياة الاجتماعيّة الحالية في البلاد. كان أحد هذه الأحداث البارزة هو إقامة الدولة: دولة إسرائيل. في عام 1948 وبعد انتهاء فترة الانتداب البريطانيّ في فلسطين، أقيمت دولة إسرائيل على أراضي البلدات العربيّة التي كانت قائمة حتى ذلك الحين، إذ تمّ هدم وإخلاء سكان جزء كبير منها. كانت مدينة حيفا من بين هذه البلدات التي مرّت بذلك الحدث التراجيديّ الذي ألمّ بالشعب الفلسطينيّ- النكبة. كانت حيفا، قبل إقامة الدولة، مدينة امتازت بتطوّر مدينيّة عربيّة فلسطينيّة في فلسطين، تطوُّر ساهم في تعريف ثقافة وتراث الشعب الفلسطينيّ في المدينة، وغالبًا ما برز من خلال البناء. تبدّل موقع المدينة بين مناطق مختلفة على مرّ السنين، إذ أقيمت من جديد خلال كلّ فترة حكم شهدتها المدينة. المدينة التي أنشئت خلال فترة ظاهر العمر (فترة الحكم العثمانيّ) هي ذاتها التي أنشئت بين أسوار حيفا ومنها تطوّرت أحياء حيفا، والتي ما زال جزء منها قائمًا حتى الآن. أحد الأحياء التي تطوّرت خارج الأسوار كان حي البرج، وهو حيّ أقيم على الحدود الغربيّة للمدينة. شارع "ستانتون" أو شار ع "البرج" هو الشارع الذي مرّ قرب السور وفصل بين المدينة داخل الأسوار وحي "البرج" الذي تطوّر غربًا. حاولنا، خلال فترة البحث، تشخيص خصائص الشارع على مدى الفترات المختلفة منذ إقامة الحيّ خارج الأسوار حتى يومنا هذا وتوثيق التغييرات التي جرت على واجهات الشارع، بحيث تمكّنا من خلال هذه التغييرات الوصول إلى استنتاجات حول التأثير الذي حاز عليه الشارع مقابل دوره كحدّ متخيّل، بعد أن أدى دور الحدّ الماديّ على مدى سنين طويلة. تركّز البحث في المقطع الجنوبيّ للشارع الذي يقع اليوم في حيّ وادي الصليب واسمه شيفات تسيون/وادي الصليب.
לחזרה לארכיון אדריכלות ערבית | للعودة إلى أرشيف العمارة العربيّة
